Тошкент, Ўзбекистон — Ўзбекистон Республикаси Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва рақобатни ривожлантириш қўмитаси айрим бозорларда истисно (эксклюзив) ҳуқуқларга эга бўлган корхоналар реестрини эълон қилди.
Бу қадам 2024 йил 28 февралда қабул қилинган Президент фармони ижроси доирасида амалга оширилди. Ушбу фармон иқтисодиётда рақобатни ривожлантириш ва хусусий сектор ролини кучайтиришга қаратилган.
Реестрга 67 та компания киритилган бўлиб, улар 81 хил фаолият тури бўйича истисно ҳуқуқларга эга. Энг кўп соҳа қурилиш, лойиҳалаш, сертификатлаш ва электрон савдолар билан боғлиқ.
Жумладан, 26 та ташкилот аҳолиси 20 минг нафаргача бўлган аҳоли пунктларининг бош режаларини ишлаб чиқиш бўйича истисно ҳуқуққа эга. Давлат корхонаси «Ўзшаҳарсозлик ЛИТИ» Республика ҳудудини ривожлантиришнинг бош схемасини ва шаҳарсозлик ҳужжатларини ишлаб чиқишга масъул. «Тошкентбошплан ЛИТИ» ва «Тошуйжой ЛИТИ» эса «Янги Ўзбекистон» массивларида қурилиш лойиҳалари устида иш олиб бормоқда.
«ТўпалангсувГЭСқурилиш» корхонаси «Ўзбекгидроэнерго» объектларини қуриш ва модернизация қилиш лойиҳалари учун масъул ҳисобланади. Шунингдек, «ЎзқурилишматериалЛИТИ» компанияси барча турдаги қурилиш материалларини сертификатлаштириш бўйича истисно ҳуқуққа эга.
Реестрга E-auksion электрон онлайн аукционлар ташкил этиш маркази ҳам киритилган бўлиб, у 16 та эксклюзив ваколатга эга.
Шунингдек, рўйхатда хусусий «CRPT Turon» компанияси ҳам мавжуд — у Asl Belgisi маҳсулотларни белгилаш тизимининг оператори ҳисобланади. Компания Digital Holding таркибига киради ва тадбиркор Алишер Усмонов ҳамда Давлат активларини бошқариш агентлиги билан боғланган.
Бироқ рўйхатда IMEI-коди орқали мобил қурилмаларни мажбурий рўйхатдан ўтказиш билан шуғулланувчи UzIMEI компанияси ҳамда ушбу тизимни бошқарадиган АҚШнинг Information Technology Center компанияси кўрсатилмаган. Шунингдек, газ экспорти ёки фойдали қазилмаларни қазиб олиш бўйича ёпиқ қарорлар асосида эксклюзив ҳуқуқ олган компаниялар тўғрисида ҳам маълумот йўқ.
Қўмитанинг маълум қилишича, давлат иштирокини қисқартиришга қаратилган Президент ислоҳотлари доирасида 24 та ташкилот ва тадбиркорнинг истисно ҳуқуқлари бекор қилинган. Монополияларни қайта кўриб чиқиш ишлари давом эттирилади.
Президент фармонига мувофиқ, 1 апрелдан бошлаб «Ўзбекэкспертиза» ва «ЎзИнжиниринг» ҳамда яна учта компаниянинг истисно ҳуқуқлари бекор қилинди. Бундан кейин бундай ҳуқуқлар фақат хавфсизликни таъминлаш, конституцион тузумни ҳимоя қилиш ёки фавқулодда ҳолат шароитида, ҳамда уч йилдан ошмаган муддатга берилади.
