Тошкент, Ўзбекистон — Маълумки, жорий йилнинг 18 октябрь куни Қонунчилик палатаси томонидан амалдаги «Экологик экспертиза тўғрисида»ги Қонунига тегишли ўзгартиришлар ва қўшимчалар киритиш орқали мазкур Қонун янги таҳрирда қабул қилинган эди.
Бугун мазкур Қонун Олий Мажлис Сенатининг аграр, сув хўжалиги масалалари ва экология қўмитасида сенатор ва қўмита экспертлари томонидан муҳокама этилди. Қонуннинг мазмун ва моҳияти бўйича марказ Бош директори Ғ.А.Мухамедов маъруза билан иштирок этди.
Маърузада таъкидланганидек, мамлакатимизда экологик экспертиза ўтказишнинг ҳуқуқий асослари бундан салкам чорак аср олдин қабул қилинган «Экологик экспертиза тўғрисида»ги Қонун ва бир қатор қонуности ҳужжатларида белгиланган бўлиб, амалдаги ҳуқуқий ҳужжатлари тарқоқ ҳамда қатор нормалар ҳавола хусусиятга эга эканлиги соҳа самарадорлигини таъминлашда тўсиқ бўлиб қолмоқда.
Амалдаги қонунда асосий тушунчаларга ҳуқуқий таъриф берилмаганлиги, экологик экспертиза институтида иштирок этувчиларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари кўрсатилмаганлиги, айрим экспертиза жараёнларининг ҳуқуқий механизмлари мавжуд эмаслиги ҳам ушбу тадбирни амалиётда кенг қўллашга тўсқинлик қилмоқда.
Экологик экспертиза объектларининг атроф-муҳитга таъсири бўйича тоифасининг кўплиги ва улар ўртасидаги фарқлаш бўйича аниқ мезонларнинг мавжуд эмаслиги ҳам экспертиза жараёнларида ноқулайликларни келтириб чиқармоқда.
Шу сабабли объектларининг атроф-муҳитга таъсири бўйича тоифалари халқаро талабларга асосан оптималлаштирилмоқда. Бу борада, халқаро амалиётни кенг ўрганиш мақсадида ривожланган бир қатор давлатларнинг соҳага оид қонунчилиги ўрганилди, халқаро экспертларнинг таклиф ва тавсиялари асосида Қонун нормалари такомиллаштирилди.
Шу сабабли янги таҳрирдаги Қонун билан атроф-муҳитга таъсирни баҳолаш жараёни қонунчилик ҳужжатига олиб чиқилмоқда ва қонун номида ўз аксини топмоқда. «Электрон хукумат» принциплари эса экспертизасига оид материалларни онлайн тарзда тақдим этиш ва шу тартибда хулоса олиш имкониятини беради.
Бу эса соҳада инсон омилини чеклаш орқали тадбиркорлик субъектларининг оворагарчилигини олдини олиш ва тизимнинг шаффофлигини таъминлашга ва пировард натижада коррупцион ҳолатларга барҳам берилишига хизмат қилади.
Шунингдек, янги таҳрирдаги Қонун стратегик экологик баҳолаш институтини амалда жорий этишнинг ҳуқуқий нормалари билан тўлдирилди.
Бу ўз навбатида узоқ ва яқин муддатларга мўлжалланган давлат стратегик ҳужжатларнинг экологик оқибатларини олдиндан аниқлаш, баҳолаш ва олдини олиш имкониятларини яратади.
Ҳозирда мамлакатимизда 400 га яқин атроф муҳитга таъсирни баҳолаш бўйича материаллар ва экологик нормативлар лойиҳаларини ишлаб чиқувчи тадбиркорлик субъектлари фаолият олиб боради. Бироқ, амалдаги Қонунда экспертиза институтининг асосий ижрочилари сифатида уларнинг фаолияти ҳуқуқий тартибга солинмаган.
Шундан келиб чиққан ҳолда Қонунда уларга нисбатан малака сертификатини жорий этиш ва ташкилотларнинг рейтингини шакллантиришнинг ҳуқуқий асослари белгиланаётганлиги ўз навбатида улар томонидан белгиланган экологик нормаларга зид бўлган сифатсиз лойиҳа хужжатларини тайёрлашни олдини олади.
Давлат экологик экспертизаси хулосаларининг холислиги ва асосланганлигини таъминлаш, экспертиза органларига келиб тушган мурожаатларни кўриб чиқиш, уларга услубий раҳбарлик қилиш, шунингдек, экспертизани ўтказиш билан боғлиқ муаммоли ва баҳсли масалаларни ҳал этиш учун доимий фаолият юритувчи экспертлар кенгаши ташкил этилмоқда.
Давлат экологик маркази бош директори қўмитадаги ўз сўзлари якунида, Давлат раҳбари томонидан халқимиз ҳоҳиши ва истаги билан кириб келаётган 2025 йилни «Атроф-муҳитни асраш ва «яшил» иқтисодиёт йили» барча экологлар қаторида давлат экологик экспертизаси органларига ҳам юксак ишонч ва улкан маъсулият юклаши алоҳида таъкидлаб ўтилди.
Маърузадан сўнг Қонунчилик субъектлари вакилларига сенатор ва экспертлар томонидан тегишли саволлар берилди. Давлат экологик экспертизаси маркази ходимлари тегишли саволларга жавоб қайтарди.
Тадбир сўнгида Қонунни маъқуллаш бўйича қўмитанинг тегишли қарори қабул қилинди.
Қонун Олий Мажлис Сенатининг навбатдаги йиғилиши кун тартибига киритилиши белгилаб қўйилди.
